Η λειτουργία των 1ου και 2ου Δημοτικών Σχολείων Αρρένων Κρανιδίου κατά την πρώτη
15/ετία του 20ου αιώνα (1900 - 1915)
<
b>Γιάννης Σπετσιώτης – Τζένη Ντεστάκου
Εισαγωγή
Η αρχή του 20ου αιώνα βρίσκει το Κρανίδι να έχει δύο Δημοτικά Σχολεία
για τα αγόρια ένα πλήρες (τετρατάξιο) και ένα κοινό (διτάξιο), ενώ η πόλη είχε
τότε τρεις χιλιάδες τετρακοσίους εξήντα οκτώ (3.468) κατοίκους. Έτσι το σύνολο
των μαθητών (άρρενες) και των δύο σχολείων ήταν το 10% και πλέον του πληθυσμού
της πόλης. 1ο (πλήρες) Δημοτικό Σχολείο Αρρένων Οι δημοδιδάσκαλοι • Ιωάννης
Στρίγκος, πρωτοβάθμιος δημοδιδάσκαλος με πρώτο διορισμό στο Κρανίδι στις 7
Σεπτεμβρίου 1886.
Η απόλυσή του δημοσιεύτηκε στο Φ.Ε.Κ. 297/12 Δεκεμβρίου 1914.
• Δ. Τσαμαδός, πρωτοβάθμιος με διορισμό από το Δημοτικό Συμβούλιο στις 20
Οκτωβρίου 1901, ενώ λίγο αργότερα απεβίωσε. • Γεώργιος Παπαπροκοπίου,
πρωτοβάθμιος, με μετάθεση από το Δημοτικό Σχολείο Διδύμων «εις το εν Κρανιδίω
πλήρες Δημοτικό Σχολείο Αρρένων προς το συμφέρον της εκπαιδεύσεως και τη
συγκατεθέσει του αρμοδίου Δημοτικού Συμβουλίου». Φ.Ε.Κ.234/29 Ιουλίου (ή
Σεπτεμβρίου) 1900/Πράξη Υπουργού 17272/29 Ιουλίου 1900.
Με τη συμπλήρωση δύο
χρόνων από την τοποθέτησή του το Εποπτικό Συμβούλιο στη νθ’ (59) πράξη της 28ης
Σεπτεμβρίου 1902 εξετάζει την αναφορά του Διευθυντή του Σχολείου Κρανιδίου
Ιωάννη Στρίγκου, ο οποίος περιέγραψε τη γενική εικόνα και συμπεριφορά του
εριστικού και απρόσεχτου δημοδιδασκάλου Γεωργίου Παπαπροκοπίου. Έτσι ο ανωτέρω
με την Υπουργική Πράξη 2179/4 Δεκεμβρίου 1902 που δημοσιεύτηκε στο Φ.Ε.Κ.299/5
Δεκεμβρίου 1902 απολύεται από το Δημοτικό Σχολείο Κρανιδίου καθώς «ανωμαλίας
περί τα οικονομικά του ιδιωτικού του βίου και το γόητρον αυτού εν Κρανιδίω
κατέρριψαν και εις διάστασιν αυτόν προς τους συναδέλφους του περιήγαγον και εις
ασέβειαν προς τας προϊσταμένας του αρχάς ώθησαν». • Βασίλειος Σκλιας,
δευτεροβάθμιος. Με την υπ’ αριθμ. λζ΄(37) πράξη της 6ης Σεπτεμβρίου 1900 παρ.3
το Εποπτικό Συμβούλιο αποφάσισε τη μετάθεση του δημοδιδασκάλου από το πλήρες
Δημοτικό Σχολείο Αρρένων Κρανιδίου «εις το κοινό» Δημοτικό Σχολείο Αρρένων
Κρανιδίου. Η μετάθεση δημοσιεύτηκε στο Φ.Ε.Κ.227/22 Σεπτεμβρίου 1900 και η
σχετική με αρ. 16563 Υπουργική απόφαση τού κοινοποιήθηκε στις 23 Σεπτεμβρίου
1900. • Ανδρέας Αδαμόπουλος, πρωτοβάθμιος. Μετάθεση από το πλήρες Δημοτικό
Σχολείο Αρρένων Κρανιδίου στο κοινό Δημοτικό Σχολείο Αρρένων Κρανιδίου
(Φ.Ε.Κ.276/18 Νοεμβρίου 1900). Η νέα μετάθεση από το 2ο (κοινό) Δημοτικό Σχολείο
Αρρένων στο 1ο (πλήρες) μετά από πρόταση του Επιθεωρητή, δημοσιεύτηκε στο
Φ.Ε.Κ.140/23 Ιουνίου 1912 κα του κοινοποιήθηκε με την υπ’αριθμ.17264 Υπουργική
απόφαση, που υπέγραφε ο αντιβασιλεύς Κωνσταντίνος. • Σ. Γεωργακόπουλος,
δευτεροβάθμιος. Διορισμός από το Υπουργείο στις 17 Φεβρουαρίου 1898 με
προϋπηρεσία 6 έτη, 7 μήνες, 11 ημέρες. Μέχρι το 1913 υπηρετεί το σχολείο. • Δ.
Αντωνόπουλος, δευτεροβάθμιος. Διορισμός από το Δημοτικό Συμβούλιο στις 29
Ιανουαρίου 1903. Είχε τότε προϋπηρεσία 1 έτος, 6 μήνες, 3 ημέρες. • Ιωάννης
Παπούλιας. Διορίστηκε από το Υπουργείο στις 27 Ιανουαρίου 1914 και παραιτήθηκε
με την υπ’αριθμ.22284 Υπουργική Πράξη στις 11 Σεπτεμβρίου 1916. • Αθανάσιος
Βήχος, τριτοβάθμιος.
Διορίστηκε από τη Νομαρχία με την υπ’αριθμ.1990 πράξη του
Νομάρχη στις 6 Φεβρουαρίου 1915 και η παραίτησή του δημοσιεύτηκε στο Φ.Ε.Κ
165/29 Αυγούστου 1917. • ; Γερασίμου, πρωτοβάθμια. Διορίστηκε από τη Νομαρχία με
την υπ’ αριθμ. 19003 πράξη στις 30 Νοεμβρίου 1915 και η απόλυσή της δημοσιεύτηκε
στο Φ.Ε.Κ. 247/5 Νοεμβρίου 1916. Η Γερασίμου, καθώς φαίνεται, ήταν η πρώτη
γυναίκα εκπαιδευτικός που διορίστηκε στο 1ο Δημοτικό Σχολείο Αρρένων Κρανιδίου.
Ιωάννης Αντ. Στρίγκος Τον ανωτέρω δημοδιδάσκαλο θα μπορούσαμε να τον
χαρακτηρίσουμε ως το κεντρικό πρόσωπο της εκπαιδευτικής ζωής του Κρανιδίου
εκείνων των χρόνων. Ήταν το πρώτο από τα εννέα παιδιά, πέντε αγόρια (Γιάννης,
Γιώργος, Ανδρέας, Νίκος, Παναγιώτης και τέσσερα κορίτσια (οι δίδυμες Βενετσιάνα
- Σταματίνα, Μαρίκα, Μαρία) του ιερέα και διδασκάλου Αντωνίου Ιωαν. Στρίγκου και
της Αικατερίνης, το γένος Πουλή. Γεννήθηκε στο Κρανίδι τη 10/ετία του 1860 και
για δυόμιση χρόνια φοίτησε στην Ιατρική Σχολή. Η μητέρα, όμως, πάντα του έλεγε
ότι τα χρόνια είναι πολλά και έπρεπε να δουλέψει, για να βοηθήσει την πολυμελή
οικογένεια. Έτσι αναγκάστηκε να αφήσει την ιατρική και να γίνει δάσκαλος.
Διορίστηκε στις 7 Σεπτεμβρίου 1886 στο 1ο Δημοτικό Σχολείο Αρρένων Κρανιδίου,
όπου υπηρετούσε ο πατέρας του. Το 1892 με την υπ’ αριθμ. 23556/20 Οκτωβρίου 1892
Υπουργική Πράξη του ανατέθηκε η διεύθυνση του Σχολείου. Απολύθηκε μετά από 28
χρόνια υπηρεσίας κατόπιν εισήγησης του Εποπτικού Συμβουλίου (Πρακτικό 5ο/18
Οκτωβρίου 1914, Πράξη 3), επειδή ασθένησε σοβαρά και έπαιρνε συχνές άδειες. Τη
σχετική γνωμάτευση «ότι πάσχει εκ χρονίας βρογχίτιδος και λαρυγγίτιδος… με
σωματική εξάντλησιν» υπογράφουν οι γιατροί Κρανιδίου Π. Δέδες και Δ. Τσαμαδός.
Έτσι απολύθηκε από την υπηρεσία και η απόλυσή του δημοσιεύτηκε στο Φ.Ε.Κ.297/12
Δεκεμβρίου 1914. Παλαιοί Κρανιδιώτες ομολογούν πως ο εκπαιδευτικός αυτός
«ανέστησε» και διαπαιδαγώγησε γενεές ολόκληρες παιδιών του Κρανιδίου. Για τον
λόγο αυτό όλη η πόλη γνώριζε «τον Γιάννη το δάσκαλο» και ιδιαίτερα τον σέβονταν
και τον αγαπούσαν, αλλά και ο ίδιος με κάθε τρόπο και μέσο που διέθετε εκδήλωνε
την αγάπη και το ενδιαφέρον προς τους συμπολίτες του. Τη γυναίκα του τη φώναζαν
«δασκαλίνα» και ήταν φίλη της γιαγιάς του παπα - Γκίκα. Είχαν ένα γιο τον Αντώνη
που απεβίωσε το 1979. Το σπίτι τους ήταν εκεί που σήμερα βρίσκεται η Εθνική
Τράπεζα. Και μία τελευταία λεπτομέρεια: Ο Γιάννης Στρίγκος ήταν πρώτος ξάδελφος
της μητέρας του δασκάλου Μιχαήλ Παπαβασιλείου. Οι μαθητές (ενδεικτικά):
Σχολικό έτος: 1904-1905 Εγγραφέντες: Α΄ εξήντα επτά (67), Β΄ πενήντα (50), Γ΄
σαράντα εννέα (49), Δ΄ τριάντα (30), Ε΄ εννέα(9) Φοιτήσαντες: Α΄ εξήντα δυο
(62), Β΄ πενήντα (50), Γ΄ σαράντα οκτώ (48), Δ΄ είκοσι εννέα (29),Ε΄ εννέα (9)
Σύνολο: 205/198 Σχολικό έτος: 1905-1906 Φοιτώντες: Α΄ εβδομήντα τρεις (73), Β΄
πενήντα τέσσερις (54), Γ΄ σαράντα τρεις (43), Δ΄ τριάντα πέντε (35), Ε΄ τέσσερις
(4) Εξετασθέντες: Α΄ ογδόντα ένας (81), Β΄ πενήντα έξι (56), Γ΄ τριάντα έξι
(36), Δ΄ τριάντα τέσσερις(34), Ε΄ τρεις (3) Σύνολο: 209/210 Σχολικό έτος:
1906-1907 Φοιτώντες: Α΄ ογδόντα εννέα (89), Β΄ εξήντα επτά (67), Γ΄ σαράντα έξι
(46), Δ΄ σαράντα ένας (41), Ε΄ δώδεκα (12) Εξετασθέντες: Α΄ εβδομήντα πέντε
(75), Β΄ πενήντα επτά (57), Γ΄ σαράντα (40), Δ΄ είκοσι εννέα (29), Ε΄ τρεις (3)
Σύνολο: 245/204 Σχολικό έτος: 1907-1908 Φοιτώντες: Α΄ εκατόν πέντε (105), Β΄
σαράντα εννέα (49), Γ΄ τριάντα επτά (37), Δ΄ είκοσι τρεις (23) Εξετασθέντες: Α΄
εκατόν έξι (106), Β΄ πενήντα πέντε (55), Γ΄ σαράντα δύο (42), Δ΄ τριάντα δύο
(32) Σύνολο: 214/235 Γενικά ο Μέσος Όρος των μαθητών κατά την πρώτη 10/ετία του
20ου αιώνα κυμάνθηκε από 190/235 μαθητές.
Επίσης, σύμφωνα με την έρευνά μας,
σώζονται, μεταξύ άλλων βιβλίων του 1ου Δημοτικού Σχολείου Αρρένων Κρανιδίου, το
Μαθητολόγιο και ο Γενικός Έλεγχος έτους 1904. Το διδακτήριο Το Σχολείο
στεγαζόταν στην Καποδιστριακή Σχολή της πόλης -περιοχή «Τερψιθέα»1- στη θέση που
σήμερα βρίσκεται το 1ο Δημοτικό Σχολείο. Φαίνεται, ακόμη, ότι επειδή το
διδακτήριο δεν επαρκούσε για τη στέγαση των μαθητών, νοικιαζόταν, για κάποια
χρόνια, και μια ιδιωτική οικία ιδιοκτησίας Σπύρου Γεωργακόπουλου (Γεωργόπουλου)
με μηνιαίο μίσθωμα εξήντα δραχμές (60 δρχ.). Ο εξοπλισμός (όργανα και σκεύη)
Σύμφωνα με την απογραφή των τελευταίων ετών της 10/ετίας το σχολείο είχε:
Θρανία: επτά + δεκαπέντε (7+15) Έδρες: τρεις (3) Τραπέζι: ένα (1) Μαυροπίνακες:
τέσσερις (4) Οκρίβαντες: δύο (2) (τρίποδο υποστήριγμα) Χάρτες: τέσσερις + ένας
(4+1) 2ο (κοινόν) Δημοτικό Σχολείο Αρρένων Οι δημοδιδάσκαλοι • Ανδρέας
Αδαμόπουλος, πρωτοβάθμιος. Τοποθετήθηκε με μετάθεση από το «πλήρες» Δημοτικό
Σχολείο Αρρένων Κρανιδίου στις 18 Νοεμβρίου 1900 και παρέμεινε για τέσσερα
χρόνια. • Βασίλειος Σκλιας, δευτεροβάθμιος. Τοποθετήθηκε με μετάθεση από το
«πλήρες» Δημοτικό Σχολείο Αρρένων Κρανιδίου/Φ.Ε.Κ. 227/22 Σεπτεμβρίου 1900. Οι
ως άνω δημοδιδάσκαλοι φαίνεται ότι ήσαν οι πρώτοι που τοποθετήθηκαν στο «Κοινό»
2ο Δημοτικό Σχολείο Αρρένων Κρανιδίου με τη σύστασή του. • Αλ. Κυριακόπουλος,
πρωτοβάθμιος. Διορίστηκε με την υπ’ αριθμ. 8534 πράξη της Νομαρχίας στις 29
Σεπτεμβρίου 1912 έχοντας προϋπηρεσία 7 έτη και 10 μήνες. • Μαρία Τακούση,
(προσωρινή), τριτοβάθμιος.
Διορίστηκε με την υπ’ αριθμ. 20209/3 Σεπτεμβρίου 1915
πράξη της Νομαρχίας. Απελύθη με την υπ’ αριθμ. 28350/1 Σεπτεμβρίου 1916 πράξη
του Υπουργείου; Οι μαθητές (ενδεικτικά): Σχολικό έτος: 1904-1905 Εγγραφέντες:
Α΄ πενήντα δύο (52), Β΄ τριάντα τέσσερις (34), Γ΄ είκοσι τέσσερις (24), Δ΄ δέκα
εννέα (19) Φοιτήσαντες: Α΄ πενήντα δύο (52), Β΄ τριάντα τέσσερις (34), Γ΄ είκοσι
τρεις (23), Δ΄ δεκαέξι (16) Σύνολο:129/125 Σχολικό έτος: 1905-1906 Φοιτώντες:
Α΄ σαράντα πέντε (45), Β΄ τριάντα εννέα (39), Γ΄ είκοσι επτά (27), Δ΄ είκοσι
(20) Εξετασθέντες: Α΄ σαράντα ένας (44), Β΄ σαράντα (40), Γ΄ είκοσι επτά (27),
Δ΄ δέκα εννέα(19) Σύνολο:131/131 Σχολικό έτος: 1906-1907 Φοιτώντες: Α΄ σαράντα
τρεις (43), Β΄ τριάντα έξι (36), Γ΄ τριάντα ένας (31), Δ΄ δέκα έξι (16)
Εξετασθέντες: Α΄ σαράντα ένας (41), Β΄ τριάντα τρεις (33), Γ΄ είκοσι οκτώ (28),
Δ΄ δέκα (10) Σύνολο: 126/112 Σχολικό έτος: 1907-1908 Εξετασθέντες: Α΄ σαράντα
τέσσερις (44), Β΄ τριάντα τέσσερις (34), Γ΄ είκοσι τρεις (23), Δ΄ δεκατρείς(13)
Εγγραφέντες: Α΄ πενήντα (50), Β΄ τριάντα εννέα (39), Γ΄ είκοσι τέσσερις (24), Δ΄
δεκαέξι (16) Σύνολο:114/129 Γενικά ο Μέσος Όρος των μαθητών κατά την πρώτη
10/ετία κυμάνθηκε από 125/129 μαθητές.
Επίσης, σύμφωνα με την έρευνά μας,
σώζονται, μεταξύ άλλων υπηρεσιακών βιβλίων του 2ου Δημοτικού Σχολείου Αρρένων
Κρανιδίου, το Μαθητολόγιο και ο Γενικός Έλεγχος έτους 1900. Το διδακτήριο Το
σχολείο, σύμφωνα με τις γραπτές μαρτυρίες, στεγαζόταν για μια πενταετία, από τις
5 Σεπτεμβρίου 1902 μέχρι τις 5 Σεπτεμβρίου 1907) στην ιδιωτική οικία του
Κυριάκου Σκρεπετού με μηνιαίο μίσθωμα πενήντα δραχμές (50 δρχ.). Εν τούτοις
ακολουθώντας τη βιβλιογραφία και τις γραπτές μαρτυρίες το 2/τάξιο Δημοτικό
Σχολείο Αρρένων Κρανιδίου - τύπου Καλλία (Συγγρού), του οποίου η πρώτη
μειοδοτική δημοπρασία ξεκίνησε τον Δεκέμβριο του 1900, φαίνεται να ολοκληρώθηκε
το 1905 και να πρωτολειτούργησε το σχολικό έτος 1906-1907. Σύμφωνα με έντυπο2
(1910) του Υπουργείου επί των Εκκλησιαστικών και Δημοσίας Εκπαιδεύσεως
(Υ.Ε.Δ.Ε.) του Γραφείου Αρχιτεκτόνων το Δημοτικό Σχολείο Αρρένων Κρανιδίου είναι
2/τάξιο, χωρητικότητας διακοσίων επτά (207) μαθητών, με δαπάνη κατασκευής είκοσι
έξι χιλιάδες τριακόσιες πενήντα δύο δραχμές (26.352 δρχ.). Το οικόπεδο
αγοράστηκε πέντε χιλιάδες (5.000 δρχ.), ενώ το ενοίκιο που θα καταβαλλόταν θα
ήταν τριακόσιες εξήντα δραχμές (360 δρχ.) κατ’ έτος. Την ανακοίνωση έκανε ο
Υπουργός (Σπ. Στάης) στη Βουλή, όπου υπέβαλλε και τον σχετικό πίνακα. Ο
εξοπλισμός (όργανα και σκεύη)
Σύμφωνα με την απογραφή των τελευταίων ετών της
10/ετίας το σχολείο διέθετε: Θρανία: είκοσι τρία (23) Τραπέζι: ένα (1) Έδρα: μία
(1) Μαυροπίνακες: δύο (2) Οι επιθεωρητές Από το 1900 έως το 1911 επιθεωρητής των
δημοτικών σχολείων Αργολίδας ήταν ο Ιωάννης Μεγαρεύς. Από το σχολικό έτος
1911-1912 στη θέση του τοποθετήθηκε ο Δημήτριος Μαυροκέφαλος. Τέλος από το
σχολικό έτος 1915-1916 επιθεωρητής αναλαμβάνει ο Αθανάσιος Παπαϊωάννου. ΣΗΜ. 1.
Η περιοχή «Τερψιθέα», σύμφωνα με την περιγραφή παλαιών Κρανιδιωτών, ήταν μια
όμορφη τοποθεσία που φύτρωναν αγριοπιπεριές και αγριοτρανταφυλλιές. 2. Το
αναφερόμενο έντυπο του Υπουργείου επί των Εκκλησιαστικών και Δημοσίας
Εκπαιδεύσεως (Υ.Ε.Δ.Ε.) του Γραφείου Αρχιτεκτόνων περιελάμβανε πίνακες με τις
δαπάνες ανέγερσης διδακτηρίων σύμφωνα με τον νόμο ΒΤΜΘ΄(2349) του 1895.
ΠΗΓΗ: 1.
Γ.Α.Κ. - Υ.Ε.Δ.Ε. Δ΄, «Υλικό αταξινόμητο». 2. Γ.Α.Κ. Νομού Αργολίδας, «Μητρώον
Εκπαιδευτικών».
