Η ΥΠΕΡΟΧΗ ΦΙΛΗ ΜΟΥ -
ΕΛΕΝΑ ΦΕΡΡΑΝΤΕ
Πρόκειται για το πρώτο από τα βιβλία της
τετραλογίας της Νάπολη.
Κατά πολλούς, αν και δεν γνωρίζουμε εμπεριστατωμένα
(διότι ο/η δημιουργός αυτού του πονήματος, δεν δίνει εύκολα συνεντεύξεις) εάν
πρόκειται για άντρα ή γυναίκα συγγραφέα. Το «Έλενα Φερράντε» ίσως να είναι
ψευδώνυμο, ίσως και όχι… Πρόκειται για ένα βιβλίο ύμνο στη γυναικεία φύση, με τις θετικές και
αρνητικές της επισημάνσεις. Ο/η συγγραφέας δεν ξεχνά το πάθος που τον/την
διακατέχει για τα θέλω των ανθρώπων να ξεφύγουν από τα όρια που ορίζει η
καταγωγή, το φύλο, οι σχέσεις, τα χρήματα και τα αισθήματά τους.
Η γραφή του/της
είναι απλή με ικανότητα να λέει σκληρές αλήθειες για τη γυναικεία φύση, μακριά
από όλες τις συμβάσεις που ορίζουν τη θηλυκή πλευρά και κατ’ επέκταση τη
μητρότητα. Δημιουργεί οικειότητα, ταυτίζοντας τους αναγνώστες με τους ήρωες,
μεταδίδοντας τους παράλληλα την απέχθειά τους. Συγκλονιστικός φαντάζει ο τρόπος
με τον οποίο αποτυπώνεται το αίσθημα της ματαίωσης για όνειρα που τρέφουμε στην
παιδική μας ηλικία και που τελικά μεγαλώνοντας γκρεμίζονται ως πύργοι σε άμμο.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα σε αυτό, αποτελούν τα όνειρα των δύο φίλων και
πρωταγωνιστριών του πρώτου μέρους της τετραλογίας αυτής, της Λίλας και της
Λενού, οι οποίες από μικρές ονειρεύονταν να γίνουν πλούσιες έτσι ώστε να
ξεφύγουν από τα δεσμά και τα όρια της φτωχικής γειτονιάς τους, γράφοντας ένα
βιβλίο, σαν τις «Μικρές Κυρίες», με
προοπτική να γίνει best seller,
μεγαλώνοντας κατάλαβαν ότι δεν ήταν τόσο εφικτό.
Η ιστορία
εκτυλίσσεται με δύο βασικές πρωταγωνίστριες, τη Λενού και τη Λίλα, στη δεκαετία
του ’50, σε μια φτωχογειτονιά της Νάπολη, όπου κυριαρχεί η βία, συνυφασμένη με
τη ζωή των κατοίκων. Βία ανάμεσα σε γονείς με τα παιδιά τους, μεταξύ
επιχειρηματιών και απλών κατοίκων της ίδιας ή διπλανής συνοικίας ή ακόμη και
μεταξύ νεοφερμένων στη γειτονιά με τους ντόπιους κατοίκους της, για λόγους με
σήμερα φαντάζουν αδιανόητοι. Τα αρσενικά, της γειτονιάς, κάθε ηλικίας,
ανταγωνίζονται για το ποιος θα έχει το γρηγορότερο αμάξι, το πιο ακριβό, αλλά
και με το ποια κορίτσια θα κάνει βόλτες στα στενά της Νάπολη. Οι μαφιόζοι, ωστόσο, κυριαρχούν, επιβάλλοντας
να κατέχουν τα ινία των ζωών των κατοίκων με ποικίλα μέσα …
Τα σκηνικά μέσα από τις περιγραφές δίνουν την
εντύπωση ότι εύκολα μπορεί να γίνει κινηματογραφική ταινία … είναι απτά,
καθημερινά και κοντά σε όλους μας. Αναφέρονται σε μια μεταιχμιακή κοινωνία με
έντονο χαρακτηριστικό παράδειγμα, της κουτσής, αλλήθωρης και καχεκτικής μητέρας
της Λενού, η οποία δημιουργεί πολλαπλά προβλήματα στην καθημερινότητα της
μικρής, αν και στην εξέλιξη της ανάγνωσης διακατέχεται όπως παρατηρούμε από στοργικά
για την κόρη της αισθήματα, παρ’ όλα τα εμπόδια που της βάζει στη ζωή της.
Η Έλενα Γκρέκο, η οποία αναλαμβάνει και τον ρόλο
της αφηγήτριας της ιστορίας αυτής, είναι ένα ήσυχο αλλά φοβισμένο παιδί και
κόρη του θυρωρού του City Plaza.
Η Λίλα, κόρη του τσαγκάρη Τσερούλο, με άγριο χαρακτήρα, αδύνατη στην όψη και
ασχημότερη από την φίλη της. Και οι δύο πηγαίνουν στο δημοτικό σχολείο. Το
δέσιμο της φιλίας τους ξεκινά όταν η Λενού αντιλαμβάνεται το πόσο ριψοκίνδυνη,
ατρόμητη και δίχως φοβίες, μα έξυπνη, είναι η φίλη της. Ωστόσο, οι ζωές τους θα
χωρίσουν, όταν οι γονείς της Λίλας, δεν θα της επιτρέψουν να συνεχίσει στην
επόμενη σχολική βαθμίδα, ενώ η Λενού, ύστερα από παρότρυνση της δασκάλας της,
Ολιβιέρο, και ύστερα από αντιξοότητες, της δίνουν την άδεια να συνεχίσει στο
Γυμνάσιο. … Η φιλία τους θα επιζήσει. … Προ των πυλών βρίσκονται η εφηβεία, τα
αγόρια και οι νεανικοί έρωτες. … Η Λίλα ξεκινά να μορφώνεται, παρότι εργάζεται
στο τσαγκάρικο του πατέρα της με τον αδερφό της και βοηθάει παράλληλα, τη
μητέρα της, με τις οικιακές εργασίες, αναζητώντας βιβλία από την δανειστική
βιβλιοθήκη της γειτονιάς τους. Όντως, πονηρή/έξυπνη, για να «ρουφήξει» όση περισσότερη
γνώση μπορεί, ανταγωνιζόμενη τη φίλη της, εκδίδει δανειστικές κάρτες για όλα τα
μέλη της οικογένειάς της, οι οποίοι στο τέλος βραβεύονται από τον διευθυντή ως
οι καλύτεροι αναγνώστες της γειτονιάς και της χρονιάς.
Η Έλενα από όμορφο και στρουμπουλό κοριτσάκι
γίνεται μια υπεραναπτυγμένη έφηβη με ακμή. Αντίθετα, η Λίλα, καθώς μεγαλώνει,
ψηλώνει, ομορφαίνει προσελκύοντας σχεδόν όλα τα αγόρια της γειτονιάς τους. Η
Έλενα δένεται με τη ζωή της φίλης της, αφήνοντας τη δική της στο περιθώριο,
κάθε φορά που την χρειάζεται και την αναζητά η φίλη της. Ωστόσο,
αποστασιοποιείται κατά διαστήματα, όταν καταλαβαίνει τη ζήλια της, ύστερα την
καταπνίγει και πάλι είναι δίπλα της. … Στο εξής, η Λίλα αρραβωνιάζεται με τον
Στέφανο, γιο του παντοπώλη της γειτονιάς, μεγαλοπιάνεται, δείχνοντάς το στην
συμπεριφορά, το ντύσιμο και τη φινέτσα της. Εν τέλει, παντρεύονται προσφέροντας
ένα μεγάλο γλέντι σε συγγενείς, φίλους, συνεργάτες και γείτονες … Τότε συνέβη
το αδιανόητο για τη Λίλα, γεγονός, που την θορύβησε, την γέμισε αμφιβολίες για
τον άνθρωπο που μόλις πριν μια ώρα παντρεύτηκε, και που σίγουρα θα σχολιαστεί
εκτενέστερα στο δεύτερο βιβλίο της τετραλογίας της Νάπολη. Το μοναδικό ζευγάρι
παπουτσιών Τσερούλο, που εκείνη με τον αδερφό της, είχαν σχεδιάσει και
κατασκευάσει με τα χέρια τους, και το οποίο είχε αγοράσει, βάσει ενός
στοιχήματος ή σχεδίου, ως φαίνεται, ο άντρας της, το είδε να το φοράει στην
δεξίωση του γάμου τους, ο γιός του μαφιόζου της γειτονιάς Ακίλλε, ο Μαρτσέλο
Σολάρα.
Εν κατακλείδι, δεν είναι εύκολο να κατατάξουμε τη
σειρά αυτή, μόνο έχοντας διαβάσει το πρώτο βιβλίο, αν είναι ψυχογράφημα,
αυτοβιογραφία ή απλώς ένα μυθοπλαστικό μυθιστόρημα, με έντονη την τάση να
διδάξει τους αναγνώστες του. Χρειάζεται στην αρχή υπομονή, έως ότου καταλάβεις
τους ήρωες, το βάθος τους αλλά και να συνηθίσεις την αφηγήτρια η οποία είναι
έφηβη, επομένως άμαθη και δειλή.
ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ … … ΑΝΑΜΕΝΟΝΤΑΣ ΤΗ ΣΥΝΕΧΕΙΑ
Ελίνα Αργυρίου ,Μέλος της Αναγνωστικής Λέσχης
